MAN (Ανθρωπος και περιβάλλον)

MAN ή αλλιώς η σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον (του Steve Cutts)!
Ενα βιντεάκι σαφές, ρεαλιστικό, περιεκτικό, σκληρό και σύντομο!

ΧΡΟΝΙΚΟ Λ.ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΥ

«ΧΡΟΝΙΚΟ» Λευτέρη Ξανθόπουλου

Λ. Ξανθόπουλος

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

Η οργάνωση και η λειτουργία της παραδοσιακής ελληνικής οικογένειας

Ο κοινωνικός μετασχηματισμός της μεταπολεμικής Ελλάδας

Η επαγγελματική αποκατάσταση και η ατομική ζωή των μελών της οικογένειας.

ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ

Η προβολή δύο μεγάλων κοινωνικών προβλημάτων της μεταπολεμικής ελληνικής κοινωνίας: της ανεργίας και της μετανάστευσης

Ο τίτλος του ποιήματος

Με τον όρο «χρονικό» χαρακτηρίζουμε ένα αφηγηματικό κείμενο στο οποίο παρακολουθούμε την εξιστόρηση συγκεκριμένων ιστορικών γεγονότων με αυστηρή χρονολογική σειρά. Ο ποιητής χρησιμοποιεί αυτό τον όρο ως τίτλο του ποιήματος, γιατί παρουσιάζει με χρονολογική σειρά την πορεία της οικογένειας στα μεταπολεμικά χρόνια. Ωστόσο αυτό γίνεται όχι με το λεπτομερειακό τρόπο των αφηγηματικών κειμένων, αλλά με τη βοήθεια της ποιητικής έκφρασης. Δηλαδή χρησιμοποιεί λίγες λέξεις και πυκνά νοήματα και υπαινίσσεται την επίδραση ιστορικών και κοινωνικών γεγονότων στην εξέλιξη της οικογένειας μέσα στο χρόνο.

Το ιστορικό, κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο της εποχής

Πώληση καπνών -Καβάλα

Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή η Ελλάδα δέχτηκε χιλιάδες πρόσφυγες, οι οποίοι με την εργατικότητα τους προώθησαν την οικονομία: δημιουργήθηκαν νέες βιοτεχνίες, εισήχθηκαν νέες καλλιέργειες στις εύφορες αγροτικές περιοχές και σημειώθηκε ραγδαία άνοδος των εμπορικών δραστηριοτήτων. Κυρίως αναπτύχθηκε η καλλιέργεια του καπνού και το καπνεμπόριο, που είχε ως κέντρο την Καβάλα (η πενταετία 1924-1929 θεωρείται η «χρυσή περίοδος» της πόλης), η οποία έως και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια ήταν μια μεγάλη καπνεργατούπολη. Όμως την ακμή αυτή της ελληνικής οικονομίας τη διαδέχτηκε η παρακμή. Από τη μια είχαμε τις αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις των πολεμικών καταστάσεων (πόλεμος του 1940, Κατοχή, Εμφύλιος) και από την άλλη τη σταδιακή παρακμή του καπνεμπορίου1 στην Ελλάδα και το κλείσιμο των καπνεργοστασίων. Επιπλέον, με την επικράτηση των μηχανών τα χειρωνακτικά επαγγέλματα περιορίστηκαν, άρχισε να μαραζώνει οικονομικά η ελληνική επαρχία και ένα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού αναγκάστηκε να μεταναστεύσει κυρίως στη Γερμανία, στις ΗΠΑ, στον Καναδά και στην Αυστραλία.

Ενα πολύ ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στην παραγωγή καπνού στην Ελλάδα και ειδικότερα στην Καβάλα μπορείτε να δείτε εδώ

Καπνά-Καβάλα

Το γεγονός ότι η οικογένεια αποτελούσε παλαιότερα, και εξακολουθεί να αποτελεί, τον πυρήνα της ελληνικής κοινωνίας αποτυπώνεται στο ποίηµα µε την ιεραρχική παρουσίαση των προσώπων, σύµφωνα µε τη θέση τους στον οικογενειακό ιστό: πατέρας, µητέρα, παιδιά, µεγάλος και µικρός γιος. Αν και τα γεγονότα και οι καταστάσεις της ελληνικής µεταπολεµικής περιόδου δεν αναφέρονται στο ποίηµα, η πορεία της οικογενειακής ιστορίας, από τη συνύπαρξη των µελών της οικογένειας µέχρι τη διάλυση της (µε τη µετανάστευση του ενός γιου στο εξωτερικό), αλλά και η ατοµική πορεία κάθε µέλους της οικογένειας (συνταξιοδότηση του πατέρα, κοινωνική αποµόνωση της µητέρας, µετανάστευση του µικρού γιου, ανεργία του µεγάλου), προσδιορίζονται από τις κοινωνικές και οικονοµικές εξελίξεις. Γι’ αυτό το κύριο ζητούµενο, είναι να καταλάβουμε ότι το χρονικό της οικογένειας διαµόρφωσαν η στενή σύνδεση ή και η εξάρτηση των καπνεργατών από το επάγγελµά τους, η αυξανόμενη παρακµή του καπνεµπορίου στην Ελλάδα και οι αρνητικές οικονοµικές επιπτώσεις του εµφυλίου, οι οποίες, σε συνδυασµό µε τον οικονοµικό µαρασµό της ελληνικής περιφέρειας, οδήγησαν µεγάλο µέρος του εργατικού δυναµικού στη µετανάστευση.

Xαρακτηρισμός πρωταγωνιστών / ηρώων

O πατέρας: Παρουσιάζεται σε δύο φάσεις της ζωής του, στη φάση επιλογής του επαγγέλματος του καπνεργάτη και στην εποχή που συνταξιοδοτείται (πρώτη και τελευταία στροφή του ποιήματος αντίστοιχα). Aγαπάει τη δουλειά του (στιχ. 2) η οποία τρέφει την οικογένειά του. Eίναι μια κατασταλαγμένη μορφή που έχει βρει το δρόμο της στη ζωή από νωρίς και τώρα, μετά από πολλά χρόνια εργασίας και προσφοράς, ζητά ανάπαυση.

H μητέρα: H μητέρα είναι η παραδοσιακή νοικοκυρά εκείνης της εποχής με αυστηρά περιορισμένους ρόλους, το νοικοκυριό, τη φροντίδα του άντρα της και την ανατροφή των παιδιών. Aποτελεί το συνδετικό κρίκο της οικογένειας, που την κρατά ενωμένη και αγαπημένη. Όταν όμως ο μικρός της γιος φεύγει μετανάστης και ο μεγάλος παραμένει άνεργος, κλείνεται μέσα στις σκέψεις της, ατονεί και χάνει το ενδιαφέρον της για τη ζωή.

Αρμάθιασμα καπνού Βόλος 1933

O μεγάλος γιος: Eίναι ο ιδεολόγος της οικογένειας, που αγωνίζεται να αλλάξει τον κόσμο και τις συνθήκες ζωής του προς ένα καλύτερο αύριο. Δεν ακολουθεί τη δουλειά του πατέρα του και μάχεται για μια καλύτερη μοίρα. Όμως οι κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις συντρίβουν τα πιστεύω του και η πραγματικότητα σκεπάζει τα όνειρά του. Aποφασίζει να δουλέψει καπνεργάτης, όπως και ο πατέρας του, αλλά το επάγγελμα φθίνει καθώς οι μηχανές έχουν αντικαταστήσει τα ανθρώπινα χέρια κι έτσι μένει άνεργος.

O μικρός γιος: Aγωνίζεται και εκείνος για μια καλύτερη μοίρα αλλά με διαφορετικό τρόπο από τον μεγάλο του αδελφό. Eπιλέγει το δρόμο της φυγής και της μετανάστευσης, γνωρίζοντας ίσως ότι ο τόπος του και οι συνθήκες ζωής, όπως διαμορφώθηκαν, δεν μπορούν να του προσφέρουν τίποτα, ενώ η διαμονή στο εξωτερικό θα του δώσει δουλειά και ποιοτική ζωή.

Το ποίηµα συνθέτουν διαδοχικές εικόνες-σταθµοί στην πορεία της οικογένειας µέσα στον ιστορικό χρόνο της µεταπολεµικής εποχής-, συµπυκνώνεται το συναίσθηµα της θλίψης για τις χαµένες και µίζερες ζωές των ανθρώπων που έζησαν στα σκληρά µεταπολεµικά χρόνια. Ο τελευταίος στίχος, που αναφέρεται στην επικράτηση των µηχανών, λειτουργεί υπαινικτικά και αντιθετικά: οι µηχανές προκόβουν, ενώ οι άνθρωποι και οι καπνεργάτες παρακµάζουν.

---

1 Ως τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια (μέσα της δεκαετίας του 1950) πλήθος φτωχών λαϊκών ανθρώπων, αντρών και γυναικών, εργάζονταν σε καπνεργοστάσια κάνοντας διαλογή και ταξινόμηση στα ξεραμένα φύλλα καπνού. Κυριότερα κέντρα αυτής της οικονομικής δραστηριότητας ήταν στη βόρεια Ελλάδα η Καβάλα, η Δράμα, η Θεσσαλονίκη και ο Βόλος. Ωστόσο ήρθε η παρακμή και πολλά καπνεργοστάσια έκλεισαν λόγω των πολεμικών καταστάσεων (πόλεμος του 1940, Κατοχή, Εμφύλιος), της σταδιακής παρακμής του καπνεμπορίου στην Ελλάδα και κυρίως λόγω της επικράτησης των μηχανών. Έτσι, πολλοί εργάτες έχασαν τη δουλειά τους, ενώ σήμερα η εργατική αυτή ειδικότητα όχι μόνο έχει συρρικνωθεί σε έσχατο σημείο, αλλά δεν έχει καμιά μελλοντική προοπτική.

Ραψωδία Η 206-315 Μονομαχία Αίαντα-Εκτορα

Ραψωδία Η 206-315

Μονομαχία Αίαντα -Εκτορα

Οι μονομαχίες στην Ιλιάδα, που είναι τα βασικά κέντρα της αφηγηματικής ύλης χαρακτηρίζονται από αυτοτέλεια και πληρότητα, έχουν αξία αισθητική και παιδαγωγική, διότι: α) προκαλούν περισσότερο το θαυμασμό από όσο η περιγραφή μιας πολυπρόσωπης μάχης, όπου οι λεπτομέρειες χάνονται γρήγορα· β) γεννούν συμπάθεια, γιατί η αναμέτρηση είναι προσωπική γ) παραδειγματίζουν, γιατί στις περιγραφές των ηρωικών κατορθωμάτων υπάρχει άφθονο διδακτικό υλικό.

Οι κυριότερες μονομαχίες της Ιλιάδας είναι: α) Μενέλαου-Πάρη στο Γ, β) Διομήδη-Αινεία στο Ε, γ) Έκτορα-Αίαντα στο Η, δ) Αγαμέμνονα στο Λ, ε) Μενέλαου στο Ρ και στ) Αχιλλέα- Έκτορα στο Χ.

στ. 225: ο «αγώνας λόγων» είναι τυπικό μοτίβο που προηγείται σταθερά της σύγκρουσης (πρβ. επεισόδιο Γλαύκου και Διομήδη στη ραψωδία Ζ)· σ' αυτόν τον «αγώνα» οι δύο ήρωες καυχιούνται καθένας για τις ικανότητες και τη γενναιότητα του, με στόχο να τρομάξουν τον αντίπαλο τους, αλλά τονίζουν και τις αντίστοιχες αρετές του άλλου, γιατί έτσι προβάλλουν και τη δική τους ανδρεία και κερδίζουν και οι ίδιοι. Οι καυχησιές αυτές οδηγούν την αυτοπεποίθηση του ομηρικού ήρωα μέχρι τη "μεγαλοψυχία" [μεγαλόψυχος είναι αυτός που θεωρεί τον εαυτό του άξιο για μεγάλα κατορθώματα (πρβ. Οδύσσεια ι 20-21)]

στ. 234 κ.εξ·: γιατί ο Έκτορας θεωρεί ότι ο Αίαντας τον «δοκιμάζει» σαν παιδί ή γυναίκα; Ίσως επειδή, όπως αναφέρουν τα αρχαία σχόλια, σε περίπτωση που δεν γινόταν κλήρωση το δικαίωμα του πρώτου χτυπήματος παραχωρούνταν στον νεότερο και λιγότερο έμπειρο. Στο λόγο του Έκτορα παρατηρούμε πιο καθαρά το εγκώμιο του αντιπάλου (στ. 234, 242), τις καυχησιές σχετικά με τις προσωπικές του ικανότητες στην πολεμική τέχνη (στ. 237-241) αλλά και την εντιμότητα και τον ιπποτισμό του (στ. 242-243). Για τη φράση «αριστερά και δεξιά» (στ. 238) τα αρχαία σχόλια αναφέρουν ότι η ασπίδα κρεμασμένη στο δεξί μέρος του σώματος βοηθούσε στην επίθεση-καταδίωξη, ενώ στα αριστερά σήμαινε υποχώρηση και άμυνα.

στ. 279-282: ο Ιδαίος προτείνει τη λήξη της μονομαχίας και αναγνωρίζει ισοπαλία. Ο ποιητής χρησιμοποιεί το πρόσχημα της νύχτας για να δώσει τέλος σε μια μονομαχία, στην οποία δεν μπορούσε να αφήσει τον Έκτορα να ηττηθεί, αφού η ήττα του πρωτοπαλίκαρου των Τρώων φυλάγεται για αργότερα και θα είναι έργο του Αχιλλέα (βλ. ραψ. Χ)· ούτε όμως μια ήττα του Αίαντα θα ήταν εύκολη, αν σκεφτούμε ότι ο Αχιλλέας τον ξεπερνούσε μόνο στην ταχύτητα των ποδιών του (Ν 322 κ.εξ.).

στ. 306 κ.εξ.: είναι φανερό από την υποδοχή και τη γιορτή των επινικίων ότι αιωρείται και στα δυο στρατόπεδα η σκέψη πως, αν και ο αγώνας έληξε άκριτος (χωρίς να κριθεί συγκεκριμένο αποτέλεσμα), η νίκη ανήκει στον Αίαντα: οι Τρώες χαίρονται που ο Έκτορας επιστρέφει ζωντανός (το επίρρημα «ανέλπιστα» του στ. 310 είναι εύγλωττο· μήπως δεν τον περίμεναν;), ενώ οι Αχαιοί υποδέχονται τον Αίαντα σαν νικητή (ο ήρωας είναι χαρούμενος «από την νίκην» και ο Αγαμέμνονας κάνει μεγάλη θυσία για να τον τιμήσει).

Ο ποιητής μ' αυτή τη μονομαχία επιτυγχάνει: α) να αναδείξει τον Έκτορα πρώτον (πολεμιστή) από την τρωική παράταξη β) να υψώσει τον Έκτορα στο επίπεδο του Αίαντα, ο οποίος είναι ήδη αναγνωρισμένης δόξας από την παράδοση γ) να σπείρει το φόβο στο αχαϊκό στρατόπεδο, μέσω της προκλητικότητας του Έκτορα δ) να προοικονομήσει για τα επόμενα επεισόδια τη συνεχή πάλη Έκτορα-Αίαντα, ως τη στιγμή που βγαίνει στη μάχη και πάλι ο Αχιλλέας.

Ο σεβασμός προς τους γονείς μέλημα του νόμου Εν.11

ΕΝΟΤΗΤΑ 11^η Ο ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΜΕΛΗΜΑ (φροντίδα) ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ

11.Α Συμπληρωματικές πληροφορίες για τον Πλάτωνα και το έργο του

Πλάτων

Ο Πλάτων -το πραγματικό του όνομα ήταν Αριστοκλής- γεννήθηκε γύρω στο 428/7 π.Χ. στην Αθήνα. Η οικογένεια του διχάστηκε πολιτικά μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, καθώς κάποιοι συγγενείς του ήταν δημοκρατικοί και κάποιοι ολιγαρχικοί. Καταλυτική υπήρξε η γνωριμία του με τον Σωκράτη, του οποίου τη δίκη και την καταδίκη έζησε από κοντά. Ταξίδεψε αρκετά και συνάντησε άλλους σοφούς της εποχής του. Όταν επέστρεψε στην πόλη του από τα πρώτα ταξίδια του, γύρω στο 395 π.Χ. περίπου, δεν έδειξε ενδιαφέρον για την πολιτική ζωή της Αθήνας· τον συγκινούσε περισσότερο η συγκρότηση μιας ιδεώδους πολιτείας που θα στηριζόταν στη γνώση του Αγαθού. Περί το 387 π.Χ. δημιούργησε μια σχολή στους κήπους του Ακάδημου, την περίφημη Ακαδημία.

Βασική του πεποίθηση ήταν ότι μόνο μέσα από τη φιλοσοφία οι πολιτικοί θα μπορούσαν να βρουν τον σωστό δρόμο. Η απογοήτευση του από την πολιτική κατάσταση της πατρίδας του -η οποία είχε καταδικάσει σε θάνατο έναν Σωκράτη-τον ώθησε να αναζητήσει άλλες πολιτείες, για να εφαρμόσει τις ιδέες του περί διακυβέρνησης. Επισκέφτηκε συγκεκριμένα για τον σκοπό αυτό τρεις φορές τη Σικελία. Κατά την πρώτη του επίσκεψη στις Συρακούσες είχε συνάψει φιλία με τον Δίωνα, αλλά είχε δημιουργήσει και έχθρα με τον τύραννο Διονύσιο Α'. Ακολούθησαν άλλες δύο επισκέψεις, όταν την εξουσία είχε αναλάβει ο Διονύσιος Β'.

Ο Πλάτων πέθανε περίπου το 348/7 π.Χ., έχοντας αφοσιωθεί τα τελευταία χρόνια της ζωής του στις μελέτες του και στην Ακαδημία, και μάλιστα, κατά τον Παυσανία, τον έθαψαν εκεί κοντά.

Τα έργα του, εκτός από την Απολογία Σωκράτους και φυσικά τις επιστολές του, έχουν μορφή διαλόγου. Στους διάλογους του δεν εμφανίζεται ποτέ ο ίδιος, αποστασιοποιούμενος έτσι από την επιχειρηματολογία που αναπτύσσεται εκεί. Τα θέματα που θίγονται είναι η αρετή (ανδρεία, σωφροσύνη, δικαιοσύνη), η πολιτεία, η οντολογία, η διαλεκτική, η ποίηση, η τέχνη. Τίτλοι διαλόγων του Πλάτωνα είναι: Λάχης, Χαρμίδης, Πρωταγόρας, Γοργίας, Συμπόσιον, Φαίδων, Φαίδρος, Τίμαιος, Κριτίας, Νόμοι, Κρίτων κ.ά.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

♦   Η αυστηρότητα των νόμων που προβλέπει ο Πλάτων για την Πολιτεία του και η ερμηνεία της,

♦   σκέψεις γύρω από τα αποτελέσματα της επιβολής του συγκεκριμένου νόμου στο θέμα του σεβασμού προς τους γονείς,

11. Γ ΣΗΜΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗΣ[1]

♦    Η προστακτική δηλώνει απαίτηση ή επιθυμία και βρίσκεται μόνο σε κύριες προτάσεις επιθυμίας.

•     Δέχεται άρνηση μή.

♦    Η προστακτική μεταφράζεται, όπως χρησιμοποιείται στη Νεοελληνική: λύε = λύνε ή με την προσθήκη των ας ή να και οριστική: ας λύνει, να λύνεις, να λύνει κ.λπ.

•     Η προστακτική πιο αναλυτικά δηλώνει:

α. Προσταγή ή απαγόρευση με το μή .

β. Προτροπή ή αποτροπή συνήθως βρίσκονται μπροστά απ' αυτήν τα μόρια: άγε, ϊθι, φέρε .

γ. Συγκατάθεση ή παραχώρηση .

δ. Δέηση  ή παράκληση.

ε. Ευχή ή κατάρα.

---

[1] Βλέπε και Συντακτικό Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, Α, Β, Γ Γυμνασίου, σελ.80 , ΟΕΔΒ, ΑΘΗΝΑ, 2007

ΓΙΑΤΙ; Γιάννη Μαγκλή

Γιάννης Μαγκλής

 Γιάννη Μαγκλή 

Γιατί;

Το διήγημα ανήκει στη συλλογή διηγημάτων με τίτλο Δεν υπάρχουν Αμαρτωλοί (1956) και εστιάζεται στο αντιπολεμικό μήνυμα που ενδιαφέρει το Μαγκλή. Ο συγγραφέας μελετά εδώ τις ενστικτώδεις αντιδράσεις της αυτοάμυνας σε κατάσταση κινδύνου, μέσα σε συνθήκες πολεμικής σύγκρουσης και αντιμετωπίζει με κατανόηση και γνώση των ανθρώπινων ενστίκτων την επίθεση του στρατιώτη προς τον εχθρό.

Το κείμενο αποτελεί µια ηχηρή διαµαρτυρία του συγγραφέα απέναντι στον παραλογισµό του πολέµου και, ταυτόχρονα, µια φιλειρηνική έκκληση προς όλους τους λαούς, ανεξάρτητα από εθνικότητα, γλώσσα, πολιτισµό.

ΘΕΜΑΤΙΚΑ  ΚΕΝΤΡΑ

Πόλεμος και απάνθρωπη βία

Θύτες και θύματα, νικητές και ηττημένοι

Ειρήνη και ανθρωπισμός εναντίον πολέμου και θηριωδίας

Πόλεμος της Κορέας

-       Θέμα του κειμένου είναι ο παραλογισμός του πολέμου και η αλλοτρίωση που προκαλεί αυτός στον άνθρωπο, αλλά και η αποκάλυψη ότι στο βάθος της ψυχής ενός σκληρού στρατιώτη που τον έμαθαν να σκοτώνει βρίσκεται ένας άνθρωπος πονόψυχος και ευαίσθητος.

-       Το περιεχόμενο του κειμένου είναι αντιπολεμικό (σ^’ αυτή την κατηγορία ανήκουν τα λογοτεχνικά κείμενα που παρουσιάζουν τον πόλεμο από πλευρά ανθρωπιστική, ρεαλιστικά και χωρίς εξιδανικεύσεις - και φυσικά με απορριπτικό τρόπο, τονίζοντας τα δεινά και τις εφιαλτικές στιγμές του, με στόχο να τονίσουν τη σημασία της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών και την αγάπη ως κύρια ανθρωπιστική αξία).

ΕΙΔΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

Μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι στο αφηγηµατικό περιεχόµενο δεν υπάρχουν τοπικοί, χρονικοί ή ονοµατικοί προσδιορισμοί, ώστε να µπορούµε να εντοπίσουμε το πότε, πού και ανάµεσα σε ποιους συµβαίνουν τα διαδραµατιζόµενα. Αυτή είναι προφανώς µια επιλογή του συγγραφέα, ο οποίος επιζητεί να δείξει ότι σε έναν πόλεµο δε µετράει ποιος έχει το δίκιο και ποιος το άδικο, αλλά το γεγονός ότι οι εµπόλεµοι χάνουν την ανθρωπιά τους και γίνονται εναλλάξ αθώα θύµατα και σκληροί θύτες.

Πάνω ακριβώς σε αυτή την απουσία προσδιορισμών αναπτύσσεται ο λογοτεχνικός µύθος, του οποίου το χαρακτηριστικό γνώρισµα είναι οι συνεχείς ανατροπές. Ο νέος στρατιώτης τη µια στιγµή προκαλεί τη συµπάθεια του αναγνώστη, αφού παρουσιάζεται ως θύµα ενός πολέµου που τον έχει διαφθείρει ηθικά, τον κρατά µακριά από αγαπηµένα πρόσωπα και δεν τον αφήνει να απολαύσει «την όµορφη ζωή του ανθρώπου»[1], την άλλη στιγµή όµως προκαλεί την απέχθεια του αναγνώστη, αφού γίνεται ο ίδιος σκληρός εκτελεστής ενός συνανθρώπου του. Στη συνέχεια ο εκτελεστής στρατιώτης µετατρέπεται σε τραγικό θύµα, καθώς µετανιώνει φρικτά και συντρίβεται ο ίδιος από την πράξη του. Η τελευταία εικόνα του στρατιώτη-θύτη να κρατά στην αγκαλιά του και να ζητά συγχώρεση από το στρατιώτη-θύµα σφραγίζει δραµατικά την ιστορία και δίνει σαφέστατο αντιπολεµικό µήνυµα.

Ασιοσημείωτο είναι ακόµα ότι ο συγγραφέας βάζει τις ίδιες σκέψεις και τα ίδια λόγια στους δυο στρατιώτες, θέλοντας να δείξει ότι, παρά τις διαφορές τους, όλοι οι άνθρωποι έχουν κοινές ανάγκες, συναισθήµατα, αγωνίες και πόνους. Η επαναλαµβανόµενη προσφώνηση «αδερφέ µου», άλλωστε, δίνει το µήνυµα της συναδέλφωσης και της ανθρώπινης αλληλεγγύης.

Το τραγικό πρόσωπο της ιστορίας. Στην αρχαία ελληνική τραγωδία τραγικό είναι το πρόσωπο που κάνει κάποιες ενέργειες, αγνοώντας ότι αυτές θα οδηγήσουν το ίδιο ή και άλλα πρόσωπα σε συμφορές, γιατί έτσι έχουν αποφασίσει οι θεοί και η μοίρα (είναι έρμαιο και θύμα των θεών και της μοίρας). Τελικά αισθάνεται ενοχές για τις πράξεις του, για το αποτέλεσμα των οποίων στην πραγματικότητα δεν είναι υπεύθυνο.

Ιράκ

Με την ευρύτερη έννοια του ορισμού της τραγικότητας, στο διήγημα τραγικό πρόσωπο είναι ο νέος στρατιώτης, αυτός που σκότωσε τον άλλο, γιατί είναι και αυτός θύμα, όχι της μοίρας και των θεών, αλλά ενός πολέμου που τον έχει αλλοτριώσει, τον έχει εξαγριώσει και εξαχρειώσει, τον έχει κάνει να σκέφτεται μόνο τον εαυτό του (όπως λέει κι ο Γιάννης Ρίτσος "Μας έπνιξαν το φως και τη χαρά,
στεγνώσαν την ψυχή μας και το σώμα,
μα κάτι μέσα μας κυλά βουερά
και ξέσπασμα δε βρήκε κάπου ακόμα"). και να αγωνίζεται μόνο για την επιβίωσή του. Σ' αυτή την προσπάθεια του αναγκάζεται να σκοτώσει, γιατί τρέμει μήπως προλάβει και τον σκοτώσει ο άλλος. Και αυτό το κάνει εν ψυχρώ, γιατί εκείνη τη στιγμή είναι τόσο τυφλωμένος, ώστε δε βλέπει απέναντι του έναν άνθρωπο-αδερφό, παρά βλέπει παντού εχθρούς. Έτσι, ενώ στην αρχή έδωσε την εντύπωση ανθρώπου με ευαισθησία, που εκτιμάει τη ζωή και τις χαρές της, μόλις ένιωσε κάποια απειλή, ξέχασε πως είναι άνθρωπος και πως έχει απέναντί του τον αδερφό του και έγινε ο αδίσταχτος πολεμιστής, που τον έχουν μάθει να σκοτώνει.

Α Π.Π Αυστραλός στρατιώτης

Ωστόσο, όταν συνειδητοποιεί την ανηθικότητα της πράξης του, αισθάνεται ενοχή, μετανιώνει και προσπαθεί γεμάτος συντριβή να εξιλεωθεί, ζητώντας συγχώρεση από το θύμα του και τονίζοντας ότι δεν το ήθελε, δεν είναι φονιάς και ότι υπεύθυνοι για το κακό που έγινε είναι αυτοί οι κακούργοι (όσοι προξενούν τους πολέμους), που ήθελαν να τον κάνουν να ξεχάσει ότι είναι άνθρωπος.

ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΣΧΟΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ Ο πόλεμος είναι ηθικά και πολιτικά απαράδεκτος. Ηθικά, γιατί με τον πόλεμο καταστρέφεται η ζωή και ο πολιτισμός, καταρρακώνεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και επικρατούν το μίσος και η κακία. Πολιτικά, γιατί καταργούνται ανθρώπινα δικαιώματα και στις σχέσεις των ανθρώπων δεν επικρατεί ο διάλογος, η συνεννόηση και η αλληλοκατανόηση, αλλά η δύναμη που διαθέτει ο ισχυρότερος, για να επιβάλει με τη βία τη θέληση του στους άλλους.

Παρ' όλη τη σύγχρονη οικονομική , πολική και κοινωνική ανάπτυξη ο άνθρωπος δεν έφτασε ακόμα σε τέτοιο επίπεδο ηθικής και πολιτικής ωριμότητας, για να λύνει τις διαφορές που έχει με τους άλλους ειρηνικά. Γι’ αυτό εξακολουθούν να γίνονται πόλεμοι σε πολλές περιοχές του πλανήτη μας. Οι πόλεμοι γίνονται, για να επιβάλουν ισχυροί οικονομικοί παράγοντες και κράτη την κυριαρχία τους σε περιοχές του κόσμου και να ικανοποιήσουν τα συμφέροντα τους. Αυτή ήταν πάντα η βασική αιτία για την οποία γίνονταν κι απ΄ότι φαίνεται θα συνεχίσουν να γίνονται.

Επιπλέον, ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο ξεσπούν πόλεμοι ανάμεσα σε κράτη είναι γιατί οι λαοί, με την κατάλληλη προπαγάνδα που δέχονται, τυφλώνονται και φανατίζονται[2] εναντίον άλλων λαών που έχουν διαφορετική θρησκεία, διαφορετικές αξίες και διαφορετικό πολιτισμό.

Ο πόλεμος υποκινείται από τις πολεμικές βιομηχανίες, που έχουν τεράστια συμφέροντα από την κατασκευή και την εμπορία νέων οπλικών συστημάτων. Τα κράτη, για να εκσυγχρονίσουν το οπλοστάσιο τους, δαπανούν αμύθητα ποσά τα οποία, εάν χρησιμοποιούνταν για ειρηνικούς σκοπούς, θα έλυναν πολλά από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα, όπως η καταστροφή του περιβάλλοντος, η πείνα, ο αναλφαβητισμός, η ελλιπής περίθαλψη.

Για να γίνει, όμως, αυτό και να απαλλαγεί η ανθρωπότητα από τον εφιάλτη του πολέμου, χρειάζεται να επικρατήσει μια νέα ηθική και πολιτική αντίληψη που θα έχει σκοπό της την εξυπηρέτηση του ανθρώπου και την προστασία της ζωής. Αυτήν την αντίληψη μπορούν να επιβάλουν κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που είναι αντίθετες προς τον πόλεμο.

Αντιπολεμικά κείμενα και τραγούδια διαβάστε εδώ. 
 Ενα γνωστό τραγούδι των Doors που χρησιμοποιήθηκε στο ξεκίνημα μια πολύ γνωστής αντιπολεμικής ταινίας (Apocalypse now"), "The End"

 Δε θα μπορούσε ν απουσιάζει και το γνωστό ελληνικό αντιπολεμικό τραγούδι "Ο στρατιώτης" τραγουδισμένο 
από τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου.

---

[1] Μπορείτε να επισηµάνετε τις όµορφες εικόνες της φύσης στην αρχή του διηγήµατος, όταν ο νέος στρατιώτης ξαναγίνεται άνθρωπος που απολαµβάνει τη ζωή.
[2]Για να προσεγγίσουμε όμως σφαιρικά το φαινόμενο, πρέπει να επισημάνουμε ότι σε περίπτωση αμυντικού πολέμου (μια εισβολής από ξένο στρατό για παράδειγμα  )  υπάρχει η ηθική βάση (δηλ. η υπεράσπιση της ζωής και της τιμής των ατόμων και των οικογενειών τους) για αντίδραση και αντίσταση.