Ραψωδία Η 206-315 Μονομαχία Αίαντα-Εκτορα

Ραψωδία Η 206-315

Μονομαχία Αίαντα -Εκτορα

Οι μονομαχίες στην Ιλιάδα, που είναι τα βασικά κέντρα της αφηγηματικής ύλης χαρακτηρίζονται από αυτοτέλεια και πληρότητα, έχουν αξία αισθητική και παιδαγωγική, διότι: α) προκαλούν περισσότερο το θαυμασμό από όσο η περιγραφή μιας πολυπρόσωπης μάχης, όπου οι λεπτομέρειες χάνονται γρήγορα· β) γεννούν συμπάθεια, γιατί η αναμέτρηση είναι προσωπική γ) παραδειγματίζουν, γιατί στις περιγραφές των ηρωικών κατορθωμάτων υπάρχει άφθονο διδακτικό υλικό.

Οι κυριότερες μονομαχίες της Ιλιάδας είναι: α) Μενέλαου-Πάρη στο Γ, β) Διομήδη-Αινεία στο Ε, γ) Έκτορα-Αίαντα στο Η, δ) Αγαμέμνονα στο Λ, ε) Μενέλαου στο Ρ και στ) Αχιλλέα- Έκτορα στο Χ.

στ. 225: ο «αγώνας λόγων» είναι τυπικό μοτίβο που προηγείται σταθερά της σύγκρουσης (πρβ. επεισόδιο Γλαύκου και Διομήδη στη ραψωδία Ζ)· σ' αυτόν τον «αγώνα» οι δύο ήρωες καυχιούνται καθένας για τις ικανότητες και τη γενναιότητα του, με στόχο να τρομάξουν τον αντίπαλο τους, αλλά τονίζουν και τις αντίστοιχες αρετές του άλλου, γιατί έτσι προβάλλουν και τη δική τους ανδρεία και κερδίζουν και οι ίδιοι. Οι καυχησιές αυτές οδηγούν την αυτοπεποίθηση του ομηρικού ήρωα μέχρι τη "μεγαλοψυχία" [μεγαλόψυχος είναι αυτός που θεωρεί τον εαυτό του άξιο για μεγάλα κατορθώματα (πρβ. Οδύσσεια ι 20-21)]

στ. 234 κ.εξ·: γιατί ο Έκτορας θεωρεί ότι ο Αίαντας τον «δοκιμάζει» σαν παιδί ή γυναίκα; Ίσως επειδή, όπως αναφέρουν τα αρχαία σχόλια, σε περίπτωση που δεν γινόταν κλήρωση το δικαίωμα του πρώτου χτυπήματος παραχωρούνταν στον νεότερο και λιγότερο έμπειρο. Στο λόγο του Έκτορα παρατηρούμε πιο καθαρά το εγκώμιο του αντιπάλου (στ. 234, 242), τις καυχησιές σχετικά με τις προσωπικές του ικανότητες στην πολεμική τέχνη (στ. 237-241) αλλά και την εντιμότητα και τον ιπποτισμό του (στ. 242-243). Για τη φράση «αριστερά και δεξιά» (στ. 238) τα αρχαία σχόλια αναφέρουν ότι η ασπίδα κρεμασμένη στο δεξί μέρος του σώματος βοηθούσε στην επίθεση-καταδίωξη, ενώ στα αριστερά σήμαινε υποχώρηση και άμυνα.

στ. 279-282: ο Ιδαίος προτείνει τη λήξη της μονομαχίας και αναγνωρίζει ισοπαλία. Ο ποιητής χρησιμοποιεί το πρόσχημα της νύχτας για να δώσει τέλος σε μια μονομαχία, στην οποία δεν μπορούσε να αφήσει τον Έκτορα να ηττηθεί, αφού η ήττα του πρωτοπαλίκαρου των Τρώων φυλάγεται για αργότερα και θα είναι έργο του Αχιλλέα (βλ. ραψ. Χ)· ούτε όμως μια ήττα του Αίαντα θα ήταν εύκολη, αν σκεφτούμε ότι ο Αχιλλέας τον ξεπερνούσε μόνο στην ταχύτητα των ποδιών του (Ν 322 κ.εξ.).

στ. 306 κ.εξ.: είναι φανερό από την υποδοχή και τη γιορτή των επινικίων ότι αιωρείται και στα δυο στρατόπεδα η σκέψη πως, αν και ο αγώνας έληξε άκριτος (χωρίς να κριθεί συγκεκριμένο αποτέλεσμα), η νίκη ανήκει στον Αίαντα: οι Τρώες χαίρονται που ο Έκτορας επιστρέφει ζωντανός (το επίρρημα «ανέλπιστα» του στ. 310 είναι εύγλωττο· μήπως δεν τον περίμεναν;), ενώ οι Αχαιοί υποδέχονται τον Αίαντα σαν νικητή (ο ήρωας είναι χαρούμενος «από την νίκην» και ο Αγαμέμνονας κάνει μεγάλη θυσία για να τον τιμήσει).

Ο ποιητής μ' αυτή τη μονομαχία επιτυγχάνει: α) να αναδείξει τον Έκτορα πρώτον (πολεμιστή) από την τρωική παράταξη β) να υψώσει τον Έκτορα στο επίπεδο του Αίαντα, ο οποίος είναι ήδη αναγνωρισμένης δόξας από την παράδοση γ) να σπείρει το φόβο στο αχαϊκό στρατόπεδο, μέσω της προκλητικότητας του Έκτορα δ) να προοικονομήσει για τα επόμενα επεισόδια τη συνεχή πάλη Έκτορα-Αίαντα, ως τη στιγμή που βγαίνει στη μάχη και πάλι ο Αχιλλέας.