Η Ελένη και η καταστροφή της Τροίας

ΕΝΟΤΗΤΑ 1^Η  «Η Ελένη και η καταστροφή της Τροίας»

1.Α ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

•    Μια άλλη εκδοχή του μύθου για την Ελένη και τον Τρωικό πόλεμο,

•    Σύνδεση αυτής της εκδοχής με την τραγωδία του Ευριπίδη Ελένη,

•    Τα πραγματικά αίτια του Τρωικού πολέμου (ανάκληση πληροφοριών από την ιστορία της Α Γυμνασίου),

•   Αξιολόγηση επιχειρημάτων του ιστορικού Ηροδότου.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Ο Ηρόδοτος σχολιάζοντας[1] την παραπάνω εκδοχή των Αιγυπτίων ιερέων προσθέτει ότι, αν η Ελένη βρισκόταν στην Τροία, θα την είχαν επιστρέψει στους Έλληνες, είτε ήθελε ο Αλέξανδρος είτε όχι. Ο Ηρόδοτος καταλήγει παρατηρώντας ότι οι Τρώες, παρότι έλεγαν την αλήθεια, δε γίνονταν πιστευτοί γιατί συνεργούσε η θεία βούληση στην καταστροφή τους, για να μάθουν οι άνθρωποι ότι τα μεγάλα αδικήματα επισύρουν ανάλογη τιμωρία.

Ο Στησίχορος, λυρικός ποιητής του 6ου αι. π.Χ., έχει συνδεθεί με την παραπάνω παραλλαγή του μύθου, σύμφωνα με την οποία η Ελένη βρισκόταν στην Αίγυπτο. Σύμφωνα με την παράδοση, αρχικά ο Στησίχορος έγραψε ένα ποίημα για την Ελένη στο οποίο περιέγραφε τις συμφορές που προκάλεσε. Όταν όμως έχασε το φως του, θεωρώντας αυτό ως τιμωρία επειδή κατηγόρησε μια θεά, ανακάλεσε γράφοντας μια «παλινωδία[2]» και ξαναβρήκε την όραση του. Στη νέα εκδοχή υποστήριζε ότι οι θεοί κράτησαν την Ελένη στην Αίγυπτο καθ’ όλη τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου και στην Τροία βρισκόταν το είδωλο της. Ο Ευριπίδης στην τραγωδία του Ελένη ακολουθεί αυτή την εκδοχή.

Ο μύθος της Ελένης έχει εμπνεύσει πολλούς Έλληνες και ξένους σύγχρονους ποιητές και συγγραφείς. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους Ο. Ελύτη, Ν. Καζαντζάκη, Γ. Ρίτσο, Γ. Σεφέρη.

---

[1] Εκφράζει, όμως, την προσωπική του άποψη ότι οι Τρώες αρνήθηκαν όχι επειδή ήθελαν να κρατήσουν την Ελένη, αλλά επειδή πραγματικά εκείνη δε βρισκόταν στην κατοχή τους. Την παραπάνω άποψη τη στηρίζει σε λογικά επιχειρήματα: οι Τρώες, ισχυρίζεται, είχαν κάθε λόγο να θέλουν να αποφύγουν τη σύρραξη με τους Έλληνες και γι’ αυτό θα έδιναν την Ελένη πίσω με ή χωρίς τη συγκατάθεση του Πάρη. Κανένας δε θα ήταν τόσο τρελός, ώστε να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή τη δική του και των παιδιών του, προκειμένου να ζήσει ο Πάρης με την Ελένη. Ακόμη μεγαλύτερη σύνεση αρμόζει στο βασιλιά της Τροίας Πρίαμο, ο οποίος σε καμία περίπτωση δε θα επέτρεπε κάτι τέτοιο. Θα έκανε ό,τι μπορούσε, για να απαλλάξει το λαό του από τον κίνδυνο, αφού πολλές φορές είχε αντιμετωπίσει το χαμό των υπηκόων του σε μάχες με τους Έλληνες.

[2] Κείμενο ανάκλησης των προηγουμένων απόψεών του