ΕΝΟΤΗΤΑ 3^η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ

3.Α Ενδεικτικές πληροφορίες για τον Ξενοφώντα

Ο Ξενοφών (427-355 π.Χ.) γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα στα κρίσιμα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π.Χ.). Καταγόταν από πλούσια και αριστοκρατική οικογένεια της τάξης των Ιππέων και γι' αυτό έλαβε επιμελημένη παιδεία και αγωγή. Έφηβος συνάντησε τον Σωκράτη, μαγεύτηκε από τη διδασκαλία του και έγινε μαθητής του, αλλά δεν ασχολήθηκε αποκλειστικά με τη φιλοσοφία. Ήταν φύση ανήσυχη, περίεργη και τολμηρή, με φυσικά και πνευματικά χαρίσματα. Η ζωή του, περιπετειώδης και πολυτάραχη, καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων, αφού υπήρξε άνθρωπος των γραμμάτων και της δράσης.

Η απογοήτευση του από τη μεταπολεμική κατάσταση και την πολιτική κρίση στην πατρίδα του, ο θάνατος του Σωκράτη, αλλά και η συντηρητική νοοτροπία και η ανήσυχη ιδιοσυγκρασία του τον οδήγησαν σε φιλολακωνικά αισθήματα. Υπήρξε στρατιώτης, πολιτικός, φιλόσοφος, αλλά και αγρότης και κυνηγός.

 Τα έργα του Ξενοφώντα -στα οποία παρατηρείται συχνά μια τάση διδακτισμού και συντήρησης- διακρίνονται σε ιστορικά (Ελληνικά, Κύρου Ανάβαση), σε φιλοσοφικά (Απομνημονεύματα, Συμπόσιο, Οικονομικός, Απολογία Σωκράτους), σε εγκώμια (Αγησίλαος, Κύρου Παιδεία) και σε πολιτικά/πρακτικά (Λακεδαιμονίων Πολιτεία, Αθηναίων Πολιτεία, Ιέρων, Ιππαρχικός, Περί ιππικής, Κυνηγετικός, Πόροι).

 Τα Απομνημονεύματα είναι έργο με φιλοσοφικό περιεχόμενο, εμπνευσμένο από τη σωκρατική διδασκαλία. Ο Ξενοφών το έγραψε για να υπερασπίσει τη μνήμη του Σωκράτη καταρρίπτοντας τις εις βάρος του κατηγορίες. Είναι μια συλλογή από διάφορα επεισόδια, συμβουλές, συζητήσεις, προτροπές και αποτροπές του μεγάλου φιλοσόφου προς τους μαθητές και συμπολίτες του. Είναι ένα εγχειρίδιο ηθικής φύσης και πρακτικής σοφίας με θέματα που συνδέονται με την καθημερινή ζωή.
Περισσότερες πληροφορίες για το Ξενοφώντα από τη Βικιπαίδεια

3.Γ1 ,Γ2 Πόσοι είναι οι τόνοι στα αρχαία ελληνικά;
Οι τόνοι στα αρχαία ελληνικά είναι τρεις: η οξεία ( ´  ) (θόλος) η βαρεία ( `  ) (λαὸς) η περισπωμένη ( ῀  ) (τιμῶ)
Βασικοί κανόνες τονισμού
Σε ποια θέση μπαίνουν οι τόνοι;
Οι τόνοι μπαίνουν στη λήγουσα (Λ), στην παραλήγουσα (ΠΛ) και στην προπαραλήγουσα (ΠΠΛ)
Μια λέξη, ανάλογα με τη συλλαβή στην οποία τονίζεται, λέγεται:
οξύτονη, αν έχει οξεία στη λήγουσα, π.χ. πα-τήρ·
περισπώμενη, αν έχει περισπωμένη στη λήγουσα, π.χ. τι-μῶ
παροξύτονη, αν έχει οξεία στην παραλήγουσα, π.χ. λό-γος
προπερισπώμενη, αν έχει περισπωμένη στην παραλήγουσα, π.χ. δῶ-ρον
προπαροξύτονη, αν έχει οξεία στην προπαραλήγουσα, ἄν-θρω-πος
1. Καμιά λέξη δεν τονίζεται πιο πάνω από την προπαραλήγουσα, π.χ.
ΠΠΛ ΠΛ Λ λέ γο μεν ἐ λέ γο μεν ἐ λε γό με θα ΠΠΛ = προπαραλήγουσα, ΠΛ = παραλήγουσα, Λ = λήγουσα
Πότε βάζουμε οξεία;
2. Οξεία παίρνει πάντα η προπαραλήγουσα, π.χ. ἄν-θρω-πος
3. Οξεία παίρνουν πάντα τα φωνήεντα ό και έ, π.χ. λόγος, νέος  (δε μας ενδιαφέρει αν βρίσκονται στη Λ στην ΠΛ ή στην ΠΠΛ)
4. Οξεία παίρνει η παραλήγουσα όταν: η παραλήγουσα είναι μακρά (Μ) και η λήγουσα  είναι  μακρά (Μ), π.χ., ΠΛ Λ Μ Μ ´ Παραδείγματα: ΠΠΛ ΠΛ Λ Μ Μ ´ κή  πων θή  κη δώ  ρων κώ  μη ἀν θρώ  πων ἀν θρώ ποις
Πότε βάζουμε περισπωμένη;
5. Περισπωμένη βάζουμε στην παραλήγουσα όταν: η παραλήγουσα είναι μακρά   (Μ) και η λήγουσα  είναι  βραχεία (Β), π.χ. ΠΛ Λ Μ Β ῀ Παραδείγματα: ΠΠΛ ΠΛ Λ Μ Β ῀ κῆ  πος κῆ  πε δῶ  ρον πῶ   λε φεῦ  γε κῶ  μαι γλῶσ  σα βα θεῖ αι
Παρατήρηση
Συχνά, πολλοί μαθητές μπερδεύονται όταν έχουν να τονίσουν λέξεις όπως: νέων, ὅλων. Στις περιπτώσεις αυτές προβληματίζονται τι τόνο θα βάλουν, γιατί σκέφτονται σύμφωνα με τον προηγούμενο κανόνα (της παραλήγουσας σε σχέση με τη λήγουσα). Όμως εδώ βάζουμε οξεία, γιατί τονίζουμε βραχύχρονα, το ο και το ε, που όπως μάθαμε παίρνουν πάντα οξεία, όπου κι αν βρίσκονται!
Ας ανακεφαλαιώσουμε τους πρώτους βασικούς κανόνες:
ΠΠΛ >> οξεία ο, ε ΠΛ(Μ) -Λ(Μ) ΠΛ(Μ)-Λ(Β) >> περισπωμένη
Ειδικοί κανόνες τονισμού
Πότε άλλοτε βάζουμε οξεία;
α) Οξεία βάζουμε στην ασυναίρετη λήγουσα της ονομαστικής, της αιτιατικής και κλητικής, π.χ. ὁ ποιητής, τον ποιητήν, ὦ ποιητά, οἱ ποιηταί, τούς ποιητάς, ὦ ποιηταί
β) Οξεία βάζουμε στη λήγουσα που προέρχεται από συναίρεση, όταν πριν από τη συναίρεση είχε οξεία η δεύτερη από τις συλλαβές που συναιρούνται, π.χ. ἑσταώς > ἑστώς, κληίς > κλείς
Πότε άλλοτε βάζουμε περισπωμένη;
γ) Περισπωμένη βάζουμε στη μακροκατάληκτη λήγουσα της γενικής και της δοτικής των πτωτικών, π.χ. τοῦ ποιητοῦ, τῷ ποιητῇ, τῶν ποιητῶν, τοῖς ποιηταῖς
δ) Περισπωμένη βάζουμε στη λήγουσα που προέρχεται από συναίρεση, όταν πριν από τη συναίρεση είχε οξεία η πρώτη από τις συλλαβές που συναιρούνται, π.χ. τιμάω > τιμῶ, ἐπιμελέες > ἐπιμελεῖς
Πότε βάζουμε βαρεία;
Βαρεία βάζουμε στη θέση της οξείας μόνο στη λήγουσα, όταν δεν ακολουθεί σημείο στίξης ή λέξη εγκλιτική. Παραδείγματα με βαρεία: ὁ βασιλεὺς τὴν μὲν πρὸς ἑαυτὸν ἐπιβουλὴν οὐκ ᾐσθάνετο τὸ βαρβαρικὸν Οξεία κι όχι βαρεία τό τε βαρβαρικόν. Στο " τό" βάζουμε οξεία κι όχι βαρεία, γιατί ακολουθεί εγκλιτικό. Στην ουσία ο τόνος του εγκλιτικού ανεβαίνει στο "τό".Στο "βαρβαρικόν" βάζουμε οξεία κι όχι βαρεία, γιατί ακολουθεί τελεία, δηλ. σημείο στίξης.