Ολα τα πήρε το καλοκαίρι

Οδυσσέας Ελύτης

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι

Ενδεικτικές πληροφορίες για τον ποιητή[1]

Ο Οδυσσέας Ελύτης (ψευδώνυμο του Οδυσσέα Αλεπουδέλη* Ηράκλειο Κρήτης 1911 - Αθήνα 1996) είναι κορυφαίος ποιητής, που το 1979 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Οι γονείς του, που κατάγονταν από τη Μυτιλήνη, εγκαταστάθηκαν το 1914 στον Πειραιά, όπου μετέφερε ο πατέρας του τα εργοστάσια (σαπωνοποιίας και ελαιουργίας) που είχε στην Κρήτη. Στον Πειραιά ο Ελύτης έκανε τις εγκύκλιες σπουδές του και στη συνέχεια φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Όμως το 1936 εγκατέλειψε τις πανεπιστημιακές του σπουδές, για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο το 1940, διορίστηκε διευθυντής προγράμμα­τος στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (1945-46 και 1953) και ταξίδεψε σε διάφορες χώρες.

-   Ο Οδυσσέας Ελύτης εμφανίζεται στην ελληνική ποίηση το 1935 με τη δημοσίευ­ση ποιημάτων του στο περιοδικό  Τα Νέα Γράμματα, όπου δημοσίευαν έργα τους οι λογοτέχνες της Γενιάς τον 1930. [2] Την έμπνευση του την αντλεί από τον ελληνικό ήλιο και τη θάλασσα, γιατί και η ζωή του είναι ποτισμένη με αυτά τα στοιχεία, αφού στα παιδικά του χρόνια περνούσε τα καλοκαίρια σε νησιά του Αιγαίου. Έτσι, στην ποίηση του κυριαρχεί, ως προς το περιεχόμενο, ο ελληνι­κός ήλιος και το αιγαιοπελαγίτικο τοπίο, μέσα σε μια λυρική ατμόσφαιρα νεανικής αισιοδοξίας. Ωστόσο, μετά την εμπειρία του πολέμου του 1940 παίρνει τα θέματα του και από τους αγώνες και τα πάθη του Ελληνισμού. Όσο για την τεχνοτροπία, ο Ελύτης είναι από τους πρώτους Έλληνες ποιητές που ασπάστηκαν τον υπερρεαλισμό, από τον οποίο όμως στη συνέχεια απομακρύνθηκε.

-           Έργα. Ποίηση. Προσανατολισμοί (1940) — Ήλιος ο πρώτος (1943), όπου καταδικάζεται η νύχτα θανάτου που σκόρπισαν στον τόπο οι μεγάλοι με τον πόλεμο.

-           Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας (1945)* ο τίτλος φανερώνει εύγλωττα το περιεχόμενο.

-           Το Άξιον εστί (1959)* ένα μνημειώδες έργο, διαρθρωμένο σε τρία μέρη (Η Γένεσις, Τα Πάθη, Το Δοξαστικόν), ύμνος για τον Ελληνισμό και για τους αγώνες του

-       Έξι και μία τύψεις για τον ουρανό — Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας — Τα ρω τον έρωτα -Μαρία Νεφέλη και πολλά άλλα.

-       Έγραψε και μερικά πεζά (για το ζωγράφο Θεόφιλο, για τον Παπαδιαμάντη κτλ.) και μετάφρασε ξένα θεατρικά έργα.

Θέμα του ποιήματος είναι το τέλος μιας εφήμερης και αγνής ερωτικής σχέσης, που τη σημασιοδοτεί το τέλος του καλοκαιριού.

Τα επιμέρους Θεματικά κέντρα είναι

♦     Η ελληνική φύση την περίοδο του καλοκαιριού.

♦     Οι εποχές και οι επιδράσεις τους στο συναισθηματικό κόσμο του ανθρώπου.

Ως προς το περιεχόμενο, ενδιαφέρον έχει ο λυρικός τόνος και η υποβλητική ερωτική ατμόσφαιρα. Το μαγευτικό καλοκαίρι στις ελληνικές θάλασσες, σε συνδυασμό με τον ερωτισμό, το λαμπρό φυσικό περιβάλλον, τα διάφορα αντικείμενα και τις κινήσεις, συνιστούν έναν ύμνο στη ζωή. Η απώλεια τους αφήνει να διαφανεί μια λεπτή μελαγχολία.

•     Με τη φτιαχτή ποιητική λέξη αφρόσκονες νοούνται προφανώς τα μικρά «νέφη» που δημιουργούνται από τον αφρό των κυμάτων τα οποία σκάζουν στη στεριά καθώς και τα πολύ μικρά σταγονίδια που αιωρούνται για λίγο στον αέρα.

Ο έρωτας στη φύση του καλοκαιριού

— Καθεμιά από τις εποχές επηρεάζει τους ανθρώπους συναισθηματικά ως ένα σημείο, με τις ατμοσφαιρικές και καιρικές συνθήκες και με τα στοιχεία και τα τοπία της φύσης. Στο ποίημα Όλα τα πήρε το καλοκαίρι κυριαρχεί το ερωτικό στοιχείο, το οποίο εντάσσεται στο φυσικό περιβάλλον και συσχετίζεται με το καλοκαίρι και με το ελληνικό θαλασσινό τοπίο. Αυτό το τοπίο το δίνουν οι εικόνες της τρικυμίας, της αφρόσκονης και των φυκιών.

Μπορούμε να επισημάνουμε την απουσία στίξης σ όλο το ποίημα που αποτελεί γνώρισμα της νεοτερικής[3] ποίησης.

 Ελευθερία Αρβανιτάκη 'Ολα τα πήρε το καλοκαίρι"

Συνεχίζοντας τις σκέψεις του ποιητή η Καίτη Χωματά μας μεταφέρει σε μια καλοκαιρινή αγάπη!

 

Με μια πιο σύγχρονη ματιά οι Δυτικές Συνοικίες  επιμένουν στα καλοκαιρινά ραντεβού

 

Και τέλος με την πρώτη σταγόνα ... της φθινοπωρινής βροχής, όταν τελειώνει το καλοκαίρι....

Μουσική M.Χατζηδάκις, στίχοι  Οδ. Ελύτης , Ερμηνευτής Δ.Ψαριανός

 

 

---

[1] Επιπλέον πληροφορίες για τον ποιητή μπορείτε να βρείτε και στο Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Α, Β, Γ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, ΑΘΗΝΑ 2006, σελ. 121-123

[2] Βλέπε στο Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Α, Β, Γ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, ΑΘΗΝΑ 2006, σελ. 115-138

[3] Ο όρος «νεοτερική ποίηση» και «νεοτερικό ποίημα» αντιδιαστέλλεται προς την «παραδοσιακή ποίηση» και το «παραδοσιακό ποίημα» και αναφέρεται τόσο στη μορφή, όσο και στον χαρακτήρα. Τα γνωρίσματα του νεοτερικού ποιήματος είναι κυρίως ο ελεύθερος στίχος, η έλλειψη στροφών (συνήθως τα ποιήματα κατανέμονται σε ποιητικές ενότητες) και η έλλειψη ορισμένων ποιητικών συλλαβών στους στίχους. Πολλά νεοτερικά ποιήματα γράφονται με τρόπο που σχεδόν θυμίζει πεζό λόγο (πεζόμορφα ποιήματα). Η ποιητική γλώσσα θυμίζει την καθημερινή ομιλία και χαρακτηρίζεται από τολμηρότητα στην έκφραση. Πολύ συχνά το θέμα της νεοτερικής ποίησης δε φανερώνεται εύκολα. Γι' αυτό και την χαρακτήρισαν ποίηση κλειστή, δυσνόητη και ερμητική.