ΘΟΥΡΙΟΣ Ρ.ΦΕΡΑΙΟΥ

ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ

Θούριος

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

Ελευθερία ή θάνατος. Κοινός όρκος και αγώνας των Ελλήνων για την ελευθερία Συλλογική ευθύνη για την τύχη της Ελλάδας.

Ενδεικτικές πληροφορίες για τον Ρήγα.

-    

  Ο Ρήγας Βελεστινλής (ή Φεραίος) γεννήθηκε στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας το 1757 και υπήρξε πρόδρομος και πρωτομάρτυρας της ελευθερίας.. Ο Ρήγας, πρωτεργάτης του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, πίστευε ότι η μόρφωση είναι εκείνη που δίνει στον άνθρωπο τις ικανότητες για να κερδίσει την ελευθερία του. Εμπνευσμένος από τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης, οραματίστηκε όχι μόνο την απελευθέρωση των Ελλήνων, αλλά τη συνένωση όλων των λαών της Βαλκανικής για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού και την ίδρυση ενός ομοσπονδιακού κράτους, που θα ήταν οργανωμένο σύμφωνα με τους θεσμούς της Γαλλικής Δημοκρατίας. Το επαναστατικό κήρυγμα και ο Θούριός[u1]  του, που είχαν μεγάλη διάδοση και απήχηση ανάμεσα στους Έλληνες, καθώς και ο μαρτυρικός του θάνατος, που τον ύψωσε σε ηρωικό σύμβολο θυσίας για τα εθνικά και πανανθρώπινα ιδεώδη, αποτέλεσαν το σάλπισμα και το σπόρο για την Ελληνική Επανάσταση.

Οι αρνητικές επιπτώσεις της σκλαβιάς. Ο ποιητής, αφού επισημάνει τη ματαιότητα της ζωής μέσα στη σκλαβιά (Τι σ'ωφελεί αν ζήσης και είσαι στη σκλαβιά), καλεί τον κάθε σκλαβωμένο να αναλογιστεί (Στοχάσου) όχι τις δυσκολίες μόνο των κλεφτών αλλά γενικά τα δεινά των σκλαβωμένων πληθυσμών φέρνοντας γνωστά παραδείγματα. Έτσι, όταν υπάρχει σκλαβιά:

Είναι ατελείωτες οι συμφορές των σκλαβωμένων. Θανατώνεται άδικα οποιοσδήποτε, ακόμα και αν έχει κάποιο αξίωμα. Κάθε σκλαβωμένος οφείλει τυφλή υποταγή στον Τύραννο (στο Σουλτάνο και γενικά στην εξουσία του Οθωμανικού Κράτους). Όλοι υφίστανται τη στυγνή εκμετάλλευση του Τυράννου. Σημαίνοντα πρόσωπα, κυρίως Έλληνες αλλά και Τούρκοι (αγάδες- και Τούρκοι και Ρωμιοί) θανατώνονται αδιακρίτως και χωρίς λόγο, ενώ λεηλατούνται και οι περιουσίες τους.

Ο γενικός χαρακτήρας του επαναστατικού κηρύγματος

Στο απόσπασμα αναφέρονται ως παράδειγμα ακόμα και αγάδες (Τούρκοι) οι οποίοι σκοτώθηκαν με άδικον σπαθί αλλά και αμέτρητ' άλλοι τόσοι, και Τούρκοι και Ρωμιοί. Είναι φανερό λοιπόν ότι με το επαναστατικό του κήρυγμα ο Ρήγας δεν απευθύνεται μόνο στους Έλληνες για την απόκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας τους αλλά σε όλους τους σκλαβωμένους στον οθωμανικό ζυγό λαούς, ακόμα και στους Τούρκους που στενάζουν κάτω από τη σκληρή εξουσία και την καταπίεση της σουλτανικής τυραννίας, η οποία τους εκμεταλλεύεται απάνθρωπα. Υπενθυμίζεται ότι ο Ρήγας οραματίστηκε όχι μόνο την απελευθέρωση των Ελλήνων, αλλά τη συνένωση όλων των λαών της Βαλκανικής για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού και την ίδρυση ενός ομοσπονδιακού κράτους (μιας κοινοπολιτείας, της «Χάρτας»), που θα ήταν οργανωμένο σύμφωνα με τους θεσμούς της Γαλλικής Δημοκρατίας.

Ο όρκος. Γνωρίζοντας καλά τόσο τις ιστορικές συνθήκες όσο και την ψυχοσύνθεση των Ελλήνων, ο Ρήγας προσπαθεί να προβλέψει και να αντιµετωπίσει τους ενδεχόµενους κινδύνους για τον εθνικό αγώνα. Έτσι δίνει µεγάλη βαρύτητα στην ανάγκη εθνικής συσπείρωσης και ενότητας, και καλεί τους πατριώτες να δεσµευτούν µε όρκο για την υπεράσπιση του κοινού αγώνα και της οµόνοιας.

Εχουμε να κάνουμε δηλάδή μ' ένα κάλεσμα και ένα σχέδιο για το συλλογικό καλό.

Ολόκληρο το ποίημα-τραγούδι μπορείτε να το δαβάσετε εδώ.

Μια ωραιότατη μελοποιημένη εκδοχή του μπορούμε να ακούσουμε από το Νικο Ξυλούρη!

Το παρακάτω τραγούδι αποτυπώνει στους στίχους και στη μουσική του, την ένταση και τη συλλογικότητα της προσπάθειας που ήταν αναγκαία εκείνη την εποχή για την επίτευξη του στόχου....

---

 [u1]Είναι το ορμητικό πατριωτικό τραγούδι που έχει σκοπό να προκαλέσει ενθουσιασμό και έξαρση και να προτρέψει σε πολεμικό αγώνα.

Ο Ινδός παιδαγωγός Σουγκάτα Μίτρα

Ο παιδαγωγός ερευνητής Σουγκάτα Μίτρα, προσεγγίζει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της εκπαίδευσης - οι καλύτεροι δάσκαλοι και τα καλύτερα σχολεία δεν βρίσκονται εκεί όπου χρειάζονται περισσότερο. Σε μια σειρά πειραμάτων πεδίου, από το Νέο Δελχί, ως τη Νότιο Αφρική και την Ιταλία, παρείχε στα παιδιά πρόσβαση στο διαδίκτυο με δική τους επίβλεψη και συνέλεξε αποτελέσματα που μπορούν να φέρουν επανάσταση στον τρόπο που σκεπτόμαστε για τη διδασκαλία.

 

Στη σκηνή του TED2013, ο Σουγκάτα Μίτρα, διατυπώνει την τολμηρή ευχή του -βραβευμένη με το Βραβείο TED: Βοηθήστε με να σχεδιάσω το Σχολείο στο Σύννεφο, ένα εργαστήριο μάθησης στην Ινδία, όπου τα παιδιά μπορούν να διερευνούν και να μαθαίνουν το ένα από το άλλο--με τη χρήση μέσων και καθοδήγησης από το σύννεφο. Ακούστε την εμπνευσμένη ομιλία του για τα Αυτο-οργανωμένα Περιβάλλοντα Μάθησης (SOLE) και μάθετε περισσότερα στο tedprize.org 

Αν παρακολουθήσετε με υπομονή τα λόγια του θα τα βρείτε πολύ ενδιαφέροντα (Ελληνικοί υπότιτλοι). Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι έχει βρεί τη λύση για όλα τα εκπαιδευτικά προβλήματα!

ΕΝΟΤΗΤΑ 6Η «Η μουσική εξημερώνει»

ΕΝΟΤΗΤΑ 6^Η  «Η μουσική εξημερώνει»

6.Α Ο συγγραφέας: Ο Πολύβιος είναι ο σημαντικότερος μετά το Θουκυδίδη ιστορικός της αρχαιότητας. Γεννήθηκε γύρω στο 202 π.Χ. στη Μεγαλόπολη της Αρκαδίας και πέθανε το 120 π.Χ.. Ήταν γιος του στρατηγού Λυκόρτα, ηγέτη της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Η πολιτική και στρατιωτική μόρφωσή του ήταν επιμελημένη, αδιάκοπη και αποτελεσματική. Το 169 π.Χ. έγινε ίππαρχος της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Έζησε αναγκαστικά στη Ρώμη, όπου κέρδισε τη συμπάθεια της φιλελληνικής υψηλής αριστοκρατίας. Τη συμπάθεια αυτή αξιοποίησε προς όφελος των κατακτημένων Ελλήνων. Πιστεύοντας ότι η Ρώμη αποτελούσε δύναμη ακατανίκητη, προσπάθησε να καταστήσει τα πνεύματα των Ελλήνων διαλλακτικότερα απέναντι στους Ρωμαίους. Για τις υπηρεσίες του πολλές πόλεις τον ανακήρυξαν ευεργέτη τους και τον τίμησαν με ανδριάντες. Άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο, από το οποίο ξεχωρίζει η ιστορία του με τίτλο «Ίστορίαι».

Το απόσπασμα: Προέρχεται από το έργο του Πολύβιου «Ίστορίαι», που αναφέρεται στο χρονικό διάστημα 221-144 π.Χ.. Διαιρείται σε 40 βιβλία, από τα οποία σώζονται ακέραια τα 5 πρώτα και άλλα αποσπασματικά. Το συγκεκριμένο απόσπασμα ανήκει στο τέταρτο βιβλίο και αναφέρεται στους Αρκάδες Κυναιθείς. Η μουσική και το τραγούδι ανήκαν στα βασικά χαρακτηριστικά της εκπαίδευσης των Αρκάδων. Όμως οι Κυναιθείς παραιτήθηκαν κάποια στιγμή από τη μουσική διαπαιδαγώγηση[1], κάτι που οι υπόλοιποι Αρκάδες θεωρούσαν αδιανόητο.

            Τρίτο παράλληλο κείμενο (Αιλιανός)-Μετάφραση.

Όταν οι Μυτιληναίοι εξουσίασαν στη θάλασσα επέβαλαν σε αυτούς από τους συμμάχους που επαναστατούσαν εκείνη τη τιμωρία, δηλ. να μην μαθαίνουν γράμματα τα παιδιά τους ούτε να διδάσκονται μουσική, επειδή θεώρησαν ότι αυτή είναι η πιο βαριά απ' όλες τις τιμωρίες, δηλ. να περνάει κανείς τη ζωή του μέσα στην έλλειψη αρμονίας και στην άγνοια.

6.Β ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ - ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ:  Παραγωγή ρημάτων

Τα ρήματα που παράγονται από ονόματα (ουσιαστικά ή επίθετα), έχουν διάφορες σημασίες, αλλά συνήθως σημαίνουν ότι το υποκείμενο είναι ή γίνεται ή έχει ή παρέχει ή κάνει εκείνο που δηλώνει το πρωτότυπο.

• Τα ρήματα αυτά παράγονται από το θέμα του πρωτότυπου με την προσθήκη της κατάληξης jω, που είναι και η αρχική κατάληξη των ρημάτων αυτών

Τιμή	(θ. τιμά + jω)               : τιμάω -ῶ
οκνος [2]	(θ. όκνέ + jω)               : οκνέω -ῶ
δῆλος	(θ. δηλό + jω)               : δηλόω -ῶ
Βασιλεύς	(θ. βασιλεύ + jω)          : βασιλεύω
Ανία	(θ. ανία + jω)                : άνιάω -ῶ
άρπαξ	(θ. άρπαγ + jω)             : αρπάζω
Ελπις	(θ. έλπίδ + jω)               : ελπίζω
Μέλας	(θ. μελάν + jω)              : μελαίνω
καθαρός	(θ. καθαρ + jω)              : καθαίρω

• Από παραδείγματα, όπως τα παραπάνω, προέρχονται οι παραγωγικές καταλήξεις:

-άω, -έω, -όω, -ενω, -ιάω, -ζω, -όζω, -ίζω, -νω, -αίνω, -υνω, -αίρω, κ.λπ.

Με την προσθήκη των καταλήξεων αυτών σε ονόματα (ουσιαστικά ή επίθετα) παράγονται ρήματα:

Σφρῖγος: σφριγ-άω -ῶ, υγιής: υγι-αίνω, μῆκος: μηκ-ύνω, ύστερος[3]: υστερ-ίζω

κ.λπ.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ. Πολλά ρήματα που λήγουν σε -άζω ή -ίζω και παράγονται από ονόματα κύρια ή εθνικά ή από ονόματα ζώων, σημαίνουν ότι το υποκείμενο τους μιμείται τους τρόπους ή τη ζωή ή ακολουθεί τα φρονήματα εκείνου που δηλώνει το πρωτότυπο:

Βοιωτός: βοιωτιάζω (= μιμούμαι τους Βοιωτούς στη γλώσσα, ήθη κ.λπ.).

Βάρβαρος: βαρβαρίζω (= μιμούμαι τους βαρβάρους στη γλώσσα, έθιμα, ήθη και γενικά στους τρόπους της ζωής).

Φίλιππος: φιλιππίζω (= ακολουθώ τα πολιτικά φρονήματα του Φιλίππου).

Πίθηκος: πιθηκίζω (= μιμούμαι τον πίθηκο.

ΡΗΜΑΤΑ από ΑΛΛΑ ΡΗΜΑΤΑ

Πολλά ρήματα παράγονται από άλλα ρήματα. Τα παραγόμενα ρήματα είναι:

1.         Εναρκτικά. Τα ρήματα αυτά σημαίνουν ότι το υποκείμενο αρχίζει νά κάνει ή να παθαίνει εκείνο που δηλώνει το πρωτότυπο ρήμα:

•           Η κατάληξη των ρημάτων αυτών είναι: -σκω.

γηράω-ῶ: γηρά-σκω (= αρχίζω να γίνομαι γέρος) ήβάω-ῶ: ήβά-σκω (αρχίζω να γίνομαι έφηβος).

2.         Θαμιστικά. Τα ρήματα αυτά σημαίνουν ότι το υποκείμενο κάνει θαμά (= συχνά) και σε μεγάλο βαθμό εκείνο που δηλώνει το πρωτότυπο ρήμα.

•           Οι καταλήξεις των ρημάτων αυτών είναι:

-άζω στένω: στενάζω (= στενάζω συχνά και πολύ).

-ίζω αίτέ-ω: αίτίζω (= ζητώ συχνά και πολύ).

-ύζω έρπω: έρπύζω (= σέρνομαι συχνά και διαρκώς).

3.         Εφετικά. Τα ρήματα αυτά σημαίνουν ότι το υποκείμενο διακατέχεται από έφεση (= σφοδρή επιθυμία) σ' εκείνο που δηλώνει το πρωτότυπο ρήμα:

•           Οι καταλήξεις των ρημάτων αυτών είναι:

-ιάω (-ιῶ) κλαίω (μέλ. κλαύσομαι): κλαυσ-ιάω-ῶ (= θέλω πάρα πολύ να κλάψω).

-είω τυραννέω-ῶ (μέλ. τυραννήσω): τυραννησ-είω (= θέλω πάρα πολύ να γίνω τύραννος).

ΡΗΜΑΤΑ από ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

Τα ρήματα αυτά σημαίνουν ότι το υποκείμενο είναι ή κάνει εκείνο που δηλώνει το πρωτότυπο.

•           Οι καταλήξεις των ρημάτων αυτών είναι:

-ζω δίχα[4]: διχά-ζω, γρῦ: γρύ-ζω (=γρυλίζω) κ.λπ. -ίζω εγγύς: έγγ-ίζω κ.λπ.

ΡΗΜΑΤΑ από ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΑ

Κι αυτά τα ρήματα σημαίνουν ότι το υποκείμενο είναι ή κάνει εκείνο που δηλώνει το πρωτότυπο.

Οι καταλήξεις των ρημάτων αυτών είναι: -ζω άλαλα: αλαλάζω (=κραυγάζω δυνατά) -ίζω έλελεῦ: έλελίζω. -ώζω οϊμοι: οίμώζω.

6.Γ Επιπλέον πληροφορίες για: τον Αόριστο β βλέπε σελ. 194-196 της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματικής.

Για τα ετερόκλιτα ουσιαστικά γυνή, παῖς βλ. σελ 89 και για την οριστική-επαναληπτική αντωνυμία αυτός-ή-ό, σελ. 138-139

---

[1] Πληροφορίες για και ήχους της αρχαίας ελλήνικης μουσικής μπορείτε να βρείτε στο http://www.mmb.org.gr/page/default.asp?id=4129&la=1.

[2] Φόβος, δισταγμός,  έκπληξη

[3] Επόμενος, μεταγενέστερος, κατώτερος, μετά από κάποιον.

[4] Χωριστά, διαφορετικά, χωρίς, μακριά, σε δύο μέρη.

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΜΗΝΑ (ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2014)

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!
ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟ ΤΟ 2014!