Δευτέρα 21 Νοεμβρίου 2011

Ο παππούς και το εγγονάκι



Ο παππούς και το εγγονάκι

Θέμα του διηγήματος είναι η συμβίωση των γερόντων γονέων
 με την οικογένεια του παιδιού τους και η συμπεριφορά της νεότερης γενιάς απέναντι σ' αυτούς

Επιμέρους Θεματικά κέντρα
     Τα άτομα της τρίτης ηλικίας (γέροντες) και οι ανάγκες τους (φροντίδα, κατανόηση, αγάπη).
     Η σκληρότητα που δείχνουν κάποτε οι άνθρωποι απέναντι στους γέροντες γονείς τους.
     Η γεροντική ηλικία (και τα προβλήματα που τη συνοδεύουν) αποτελεί ένα φυσιολογικό στάδιο στον κύκλο της ζωής.

Ενδεικτική ερμηνευτική προσέγγιση
«Ο παππούς και το εγγονάκι» είναι ένα μικρό διήγημα, στο οποίο συναντάμε τα βασικά χαρακτηριστικά του είδους: πλοκή, κορύφωση σε ένα σημαντικό γεγονός, λιτότητα εκφραστικών μέσων κ.λπ. Ωστόσο, το κείμενο περιέχει και αρκετά στοιχεία παραμυθιού[1], και η αφήγηση καταλήγει σε διακριτικό αλλά σαφέστατο διδακτικό μήνυμα: όποια συμπεριφορά δείχνει κανείς προς τους γέροντες γονείς του, την ίδια θα έχει, πιθανότατα, και ο ίδιος από τα παιδιά του.

Η παρέμβαση του Μίσα και ο αντίχτυπός της στους γονείς του
Η συμπεριφορά των γονιών του Μίσα απέναντι στον παππού τον διδάσκει ότι |πρέπει να κάνει και αυτός τα ίδια στον πατέρα του, όταν ο ίδιος μεγαλώσει και εκείνος γεράσει. Μάλιστα παίρνει τόσο σοβαρά το πράγμα, που αρχίζει να προετοιμάζεται από τώρα σκαλίζοντας ένα κούτσουρο, για να κατασκευάσει μια μεγάλη γαβάθα και να την έχει στο μέλλον για τους γονείς του. Ωστόσο, με αυτή την προετοιμασία και τη μίμηση των γονέων του, τους δίνει ένα μάθημα ανθρωπιάς χωρίς να το καταλάβει: είναι σαν να τους κρίνει, με αποτέλεσμα να τους κάνει να ντραπούν για τη συμπεριφορά τους και να τους προβληματίσει για το τι περιμένει και τους ίδιους όταν γεράσουν ότι δηλαδή τους περιμένει αυτό που διδάσκουν οι ίδιοι στο παιδί με τη συμπεριφορά τους. Έτσι, η ενέργεια του Μίσα συντελεί αποφασιστικά στη μεταστροφή τους και στην αλλαγή της στάσης τους απέναντι στον παππού: Τώρα Ο άντρας κι η γυναίκα τον κοιτάχτηκαν και δάκρυσαν. Νιώσανε ντροπή που είχαν προσβάλει τον παππού. Κι από τότε τον βάλανε να τρώει μαζί τους στο τραπέζι και τον πρόσεχαν όπως πρέπει.


Οι τρεις φάσεις της ανθρώπινης ζωής
Στο διήγημα παρουσιάζονται οι τρεις ηλικίες του ανθρώπου (η παιδική, η ηλικία της ωριμότητας και η γεροντική), από τις οποίες δίνονται κάποια γνωρίσματα:
α. Ένα από τα βασικά γνωρίσματα της παιδικής ηλικίας το οποίο παρουσιάζεται στο διήγημα είναι ο μιμητισμός. Ο Μίσα με αφέλεια και απλότητα μιμείται τους γονείς του και ετοιμάζεται από τώρα για τη στάση που θα κρατήσει απέναντί τους όταν εκείνοι θα έχουν γεράσει* και αυτή είναι η στάση που κρατάνε εκείνοι απέναντι στον παππού. Πράγματι τα παιδιά έχουν την τάση να μιμούνται τους μεγάλους και γι' αυτό το πιο σημαντικό μέσο διαπαιδαγώγησης θεωρείται το παράδειγμα που πρέπει να δίνουν οι μεγάλοι με τη συμπεριφορά τους, ώστε να τους μιμηθούν τα παιδιά.

β. Στο διήγημα οι γονείς του Μίσα εκπροσωπούν τη μέση ηλικία, την ηλικία της δράσης, της δημιουργίας και των ευθυνών. Και το γνώρισμα που προβάλλεται στο διήγημα είναι η εξουσιαστική συμπεριφορά και η αλαζονεία των ανθρώπων αυτής της ηλικίας, οι οποίοι με τη δύναμη που τους δίνει η ακμή της ζωής εξουσιάζουν τους ανήμπορους πλέον γέρους (όπως άλλωστε και τα αδύναμα ακόμη παιδιά), που εξαρτώνται κυρίως οικονομικά από αυτούς, χωρίς να περνάει από το μυαλό τους ότι κάποτε και οι ίδιοι θα γεράσουν.

γ. Τέλος ο παππούς εκπροσωπεί την ηλικία των γερατειών. Στο διήγημα προβάλλεται η αδυναμία των γερόντων για δράση και δημιουργία που έχει ως αποτέλεσμα την περιθωριοποίησή τους καθώς και η απουσία αντίδρασης απέναντι στη σκληρή συμπεριφορά των παιδιών τους: ο παππούς ζει παραπεταμένος σε μιαν άκρη του σπιτιού και είναι υποχρεωμένος να ανέχεται αδιαμαρτύρητα και με πόνο την προσβλητική συμπεριφορά του γιου του και της νύφης του.

"Τι είναι αυτό;"




[1] Παραμύθια. Διηγήσεις μεγάλης λογοτεχνικής αξίας. Τα θέματα τους είναι οικουμενικά και διαχρονικά και συστηματοποιούνται απ' τους «παραμυθάδες» με βάση κάποιους άγραφους κανόνες (την επανάληψη εκφραστικών σχημάτων σ' όλες τις ενότητες, την κλιμακωτή εξέλιξη της υπόθεσης σε τρία βασικά στάδια, τις αλλεπάλληλες αντιθέσεις, τη λύση της πλοκής πάνω στην κορύφωση της κ.ά.). Χαρακτηριστικά του παραμυθιού: συνήθως έχει φανταστική υπόθεση· ο συμβολισμός είναι απλός· η αφήγηση γίνεται ευθύγραμμα και με συντομία- διατυπώνει διδάγματα· έχει ψυχαγωγικό χαρακτήρα· το διαπερνά μια αυστηρή ηθική αντίληψη του κόσμου, λείπουν οι αναφορές στις ταξικές και κοινωνικές διαφορές και τα εμπόδια στη συνεννόηση ανθρώπων και ζώων· το πλημμυρίζουν γνήσια και ζεστά συναισθήματα· ξεκινά, προάγει και κλείνει το μύθο του με συμβατικές εκφράσεις· έχει σχεδόν πάντοτε ευχάριστο τέλος· κυριαρχεί ο διάλογος.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου