5η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ -ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

Βαρύτονα ρήματα

Βαρύτονα λέγονται τα ρήματα που δεν τονίζονται στη λήγουσα, π.χ. λύω, νομίζω, διώκω

Για να σχηματίσουμε τους χρόνους πρέπει να ξέρουμε τι είναι το θέμα και ο χαρακτήρα

Θέμα είναι το αμετάβλητο μέρος μια κλιτής λέξης, δηλαδή το μέρος εκείνο που δεν αλλάζει μορφή όταν κλίνεται μια λέξη. Τα ρήματα έχουν δύο θέματα: α) το ρηματικό θέμα, που είναι το αρχικό θέμα το οποίο χρησιμεύει ως βάση στο σχηματισμό των χρονικών θεμάτων του ρήματος, β) το χρονικό θέμα, που είναι το ιδιαίτερο θέμα με το οποίο σχηματίζονται οι τύποι ορισμένου χρόνου ή χρόνων. Το χρονικό θέμα προέρχεται από το ρηματικό θέμα και με διάφορες αλλαγές (τις οποίες θα δούμε παρακάτω) μετασχηματίζεται στους διάφορους χρόνους. 1ο Παράδειγμα: Το ρηματικό θέμα του ρήματος λύω είναι το λυ- Το χρονικό θέμα του ρήματος λύω: για τον ενεστώτα και τον παρατατικό είναι λυ- για το μέλλοντα και τον αόριστο είναι: λυσ- Για περισσότερες λεπτομέρειες βλέπε και Γραμματική της Αρχαιας Ελληνικής, Γυμνασίου-Λυκείου, ΟΕΔΒ, σελ.153-154  Για να σχηματίσουμε τους χρόνους θα χρησιμοποιούμε το χρονικό θέμα. Το χρονικό θέμα του ρήματος το βρίσκουμε αν αφαιρέσουμε την κατάληξη -ω- Χαρακτήρας είναι το τελευταίο γράμμα του θέματος, π.χ. 1) Έχουμε το ρήμα λύω. Αφαιρώ την κατάληξη -ω και μένει το θέμα λυ- Το τελευταίο γράμμα του θέματος, δηλ. το -υ- είναι ο χαρακτήρας. 2) Έχουμε το ρήμα διώκω. Αφαιρώ την κατάληξη -ω και μένει το θέμα διωκ- Το τελευταίο γράμμα του θέματος, δηλ. το -κ- είναι ο χαρακτήρας. Αν ο χαρακτήρας είναι φωνήεν τότε το ρήμα λέγεται φωνηεντόληκτο, αν ο χαρακτήρας είναι σύμφωνο τότε το ρήμα λέγεται συμφωνόληκτο Παράδειγμα: στρατεύω > θέμα = στρατευ- χαρακτήρας = -υ- > φωνηεντόληκτο γράφω > θέμα = γραφ- χαρακτήρας -φ- > συμφωνόληκτο